Różnica między pierwszą a „zerową” grupą podatkową w podatku od spadków i darowizn

Mateusz Cieślak

10/07/2025
22:54

W kontekście darowizn i spadków wiele osób słyszało o grupach podatkowych, które decydują o wysokości należnego podatku. Najczęściej mówi się o pierwszej grupie podatkowej, która obejmuje najbliższą rodzinę. Częściej jednak pojawia się określenie „zerowa grupa” brzmi tajemniczo, ale dotyczy bardzo konkretnej sytuacji. W tym artykule wyjaśniamy, co naprawdę oznacza ta różnica, na jakich przepisach się opiera i dlaczego ma to praktyczne znaczenie dla darczyńców i obdarowanych.

Czym są grupy podatkowe?

W polskim systemie podatku od spadków i darowizn wyróżniamy trzy grupy podatkowe. Przynależność do grupy zależy od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa między darczyńcą (lub spadkodawcą) a obdarowanym (lub spadkobiercą). Im bliższa relacja, tym niższy (lub zerowy) podatek.

Zgodnie z art. 14 ustawy o spadkach i darowiznach grupa I obejmuje:

małżonka,

zstępnych,

wstępnych (rodzice, dziadkowie),

pasierba,

zięcia,

synową,

rodzeństwo,

ojczyma,

macochę,

teściów.

W tej grupie kwoty wolne od podatku są relatywnie wysokie (obecnie to 36 120 zł od jednej osoby w okresie 5 lat poprzedzających otrzymanie darowizny).

Czym jest „zerowa” grupa podatkowa?

Pojęcie „zerowej grupy” nie występuje bezpośrednio w ustawie, to określenie potoczne, które odnosi się do zwolnienia z podatku na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z tym przepisem, całkowicie zwolnione z podatku są osoby należące do tzw. najbliższej rodziny, pod warunkiem spełnienia określonych formalności. Przepis obejmuje:
małżonka,
zstępnych,
wstępnych,
pasierba,
rodzeństwo,
ojczyma i macochę.

Zwolnienie to oznacza, że można otrzymać darowiznę nawet o bardzo wysokiej wartości (np. mieszkanie) bez płacenia jakiegokolwiek podatku, o ile:

Darowizna zostanie zgłoszona do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania (na formularzu SD-Z2).
W przypadku darowizny pieniężnej – środki zostaną przekazane w sposób udokumentowany (np. przelew bankowy).

Jak możemy zauważyć w grupie zerowej nie znajdują się:
zięć,
synowa,
teściowie.

Oni niestety nie skorzystają z preferencji zwolnienia od otrzymanej darowizny, której wartość przekracza 36 120 zł.

Przykład z życia

Wyobraźmy sobie, że mama chce przekazać córce 200 000 zł.

Jeśli córka nie zgłosi darowizny w ciągu 6 miesięcy, to nawet mimo bliskiego pokrewieństwa, skorzysta jedynie z ulgi dla I grupy czyli zapłaci podatek od nadwyżki ponad 36 120 zł.
Jeśli jednak zgłosi darowiznę w terminie i przekaże ją przelewem, korzysta z pełnego zwolnienia na mocy art. 4a ust. 1 i nie płaci ani grosza podatku.

Dlaczego to ważne?

Wiele osób żyje w błędnym przekonaniu, że wystarczy być „w I grupie”, żeby uniknąć podatku. Tymczasem pełne zwolnienie przysługuje tylko wtedy, gdy spełni się warunki z art. 4a ust. 1. To właśnie ta różnica między byciem zwolnionym z podatku, a byciem tylko preferencyjnie opodatkowanym jest kluczowa, jeśli w grę wchodzą większe kwoty.

Podsumowanie

„Zerowa grupa” to nieformalna kategoria, lecz przywilej wynikający z art. 4a ust. 1 ustawy. To pełne zwolnienie z podatku dla najbliższych, ale pod warunkiem zgłoszenia i odpowiedniego udokumentowania darowizny. Pomimo, że często utożsamiamy grupę zachodzą pewne różnice, na które należy zwrócić uwagę, żeby nie zapłacić niepotrzebnego podatku.

Jeśli ten artykuł był dla Ciebie pomocny, udostępnij go znajomym!

Zapraszamy do kontaktu

Polityka prywatności